باتری اسقاط
باتریهای خودرویی به دلیل فرسودگی، تخلیه شارژ، سولفاته شدن صفحات سربی یا آسیبهای فیزیکی، طول عمر مفیدی دارند و پس از مدتی نیاز به تعویض پیدا میکنند. این باتریهای از کار افتاده، باتری اسقاط محسوب میشوند.
ترکیبات باطری اسقاط
باطری فرسوده ماشین های سواری معمولی حدود پانزده تا هجده کیلوگرم وزن دارد. از این وزن، سه تا چهار لیتر اسید باتری، حدود یک کیلو بدنه باطری و بقیه وزن باتری که باارزشترین بخش آن است، سرب می باشد. امروزه سرب یکی از مهمترین و پر کاربردترین فلزات می باشد که یکی از مصارف آن تولید باطری است. در حدود 30 تا 40 درصد سرب مصرفی در صنعت باطری سازی از بازیافت باتری های فرسوده و کهنه تامین می شود و ما بقی سرب مورد نیاز برای تولید باتری از معادن سرب تامین می شود.
باتری اسقاط فلزاتی نظیر سرب، قلع، آنتیموان و اسید دارد و بعد از فرسوده شدن، این مواد نشت کرده و باعث آسیب به محیط زیست و موجودات زنده و از جمله خود انسان می شوند. به همین دلیل بازیافت سرب و ضایعات باطری می تواند به حفظ سلامت محیط زیست کمک شایانی کند.
نحوه بازیافت باتری اسقاط
باتری های ماشین فرسوده را دیگر نمی توان برای راه انداختن ماشین استفاده کرد ولی می توان آنها را بازیافت نمود. از آنجایی که سرب درون باتری، یک فلز سمی است و رها کردن آن در طبیعت ضررهای جبران ناپذیری را به بار می آورد. بنابراین تولید کنندگان باطری خودرو در پروسه بازیافت، سرب موجود در باتری ها را به طور کامل تخلیه کرده و به وسیله آن باتری های جدید تولید می نمایند. روش های بازیافت باتری داغی به شرح زیر می باشد:
- خنثیسازی اسید:
- اولین مرحله در فرآیند بازیافت، خنثیسازی اسید سولفوریک موجود در باتری است.
- این کار معمولاً با استفاده از آهک (هیدروکسید کلسیم) انجام میشود. آهک با اسید واکنش داده و سولفات کلسیم (گچ) و آب تولید میکند.
- گچ تولید شده معمولاً به عنوان یک محصول جانبی بازیافت میشود یا به محل دفن زباله منتقل میشود.
2. خرد کردن و جداسازی:
- پس از خنثیسازی اسید، باتریها خرد شده و به قطعات کوچکتر تبدیل میشوند.
- سپس، قطعات باتری بر اساس نوع ماده (سرب، پلاستیک، فلزات دیگر) جداسازی میشوند.
- این جداسازی معمولاً با استفاده از روشهای مختلفی مانند جداسازی مغناطیسی، جداسازی بر اساس چگالی و جداسازی دستی انجام میشود.
3. ذوب و تصفیه سرب:
- سرب جدا شده ذوب شده و ناخالصیهای آن حذف میشود.
- این کار معمولاً در کورههای مخصوص انجام میشود.
- سرب تصفیه شده میتواند برای تولید باتریهای جدید، گلولههای سربی، و سایر محصولات مورد استفاده قرار گیرد.
4. بازیافت پلاستیک و سایر مواد:
- پلاستیک بدنه باتری نیز بازیافت میشود.
- پلاستیک خرد شده و ذوب میشود و برای تولید محصولات پلاستیکی جدید استفاده میشود.
- سایر مواد موجود در باتری، مانند فلزات دیگر، نیز ممکن است بازیافت شوند.
5. تصفیه پساب:
- در طول فرآیند بازیافت، پساب تولید میشود که حاوی مواد آلاینده است.
- این پساب باید قبل از تخلیه، تصفیه شود.
- روشهای تصفیه پساب شامل تهنشینی، فیلتراسیون، و استفاده از مواد شیمیایی برای حذف آلایندهها است.
مزایای بازیافت باتری:
- حفاظت از محیط زیست: بازیافت باتری از آلودگی خاک و آب با سرب و اسید سولفوریک جلوگیری میکند.
- صرفهجویی در منابع: بازیافت سرب باعث صرفهجویی در منابع طبیعی میشود و نیاز به استخراج معادن جدید را کاهش میدهد.
- کاهش مصرف انرژی: تولید سرب از مواد بازیافتی نسبت به تولید آن از سنگ معدن، انرژی کمتری مصرف میکند.
- ایجاد اشتغال: صنعت بازیافت باتری فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد میکند.
بازیافت باتری های UPS فرسوده
باتری های یو پی اس را مانند باتری خودرو پس از فرسوده شدن، بازیافت می کنند، چرا که در تولید آنها نیز مقدار قابل توجهی فلز سرب به کار رفته است.
برای بازیافت باتری فرسوده در مرحله اول حجم زیادی از آنها را جمع آوری کرده و در یک مخزن بزرگ می ریزند و بعد با آسیاب های چکشی صنعتی غول پیکر آنها را خرد و خمیر می کنند. بعد از خرد کردن آنها، ذرات کوچک شده را داخل مخازنی که شبیه خمره است، می ریزند، به شکلی که مواد و فلزات سنگین آن نظیر سرب به سمت پایین سرازیر شده و پوسته پلاستیکی آنها در قسمت روی خمره باقی بماند و این دو ماده به این شکل کاملا از هم جدا می شوند.
جداسازی مواد
در فرایند خرد و خمیر کردن این پسماند موادی مانند پلی پروپیلن و برخی مایعات دیگر از بین رفته و سرب و سایر فلزات سنگین ارزشمند باقی می ماند و به قسمت پایین هدایت می شوند. بعد از این مرحله بازیافت تک تک مواد جدا شده آغاز می شود.
میزان سرب باتری اسقاط را چگونه تشخیص دهیم؟
برای تشخیص میزان سرب موجود در باتری خودروی اسقاطی چند روش وجود دارد، اما توجه داشته باشید که بیشتر این روشها نیاز به تجهیزات تخصصی دارند و انجام آنها توسط افراد غیرمتخصص خطرناک است. در اینجا چند روش کلی و نکات مهم ذکر می گردد:
1. بررسی ظاهری:
- بررسی بدنه باتری: بدنهی باتریهای اسقاطی معمولاً دارای خوردگی، شکستگی یا نشتی هستند. اگر بدنه آسیب دیده باشد، احتمال نشت اسید و سرب وجود دارد.
- بررسی قطبهای باتری: قطبهای باتری باید از جنس سرب باشند. بررسی کنید که آیا قطبها دچار خوردگی یا سولفاته شدن (تشکیل کریستالهای سفید یا سبز رنگ) شدهاند یا خیر. میزان سولفاته شدن میتواند نشاندهندهی میزان تخریب و از دست رفتن سرب باشد.
2. اندازهگیری وزن:
- باتریهای سربی-اسیدی وزن نسبتاً بالایی دارند. باتریهای اسقاطی که بخش زیادی از سرب خود را از دست دادهاند، وزن کمتری خواهند داشت. البته این روش دقت بالایی ندارد و فقط میتواند یک تخمین کلی ارائه دهد.
3. استفاده از دستگاههای اندازهگیری سرب:
- دستگاههای طیفسنجی جذب اتمی (AAS): این دستگاهها با دقت بسیار بالا میتوانند میزان سرب موجود در نمونههای مختلف، از جمله باطریهای اسقاطی را اندازهگیری کنند. این روش معمولاً در آزمایشگاهها و مراکز بازیافت استفاده میشود.
- دستگاههای فلورسانس اشعه ایکس (XRF): این دستگاهها نیز برای اندازهگیری میزان عناصر مختلف، از جمله سرب، در مواد مختلف استفاده میشوند. دستگاههای XRF پرتابل نیز وجود دارند که میتوانند در محل مورد نظر استفاده شوند.
نکات مهم:
- ایمنی: باتریهای اسقاطی حاوی اسید سولفوریک هستند که بسیار خورنده است. همچنین، سرب یک فلز سنگین سمی است. هنگام کار با باتریهای اسقاطی حتماً از دستکش، عینک محافظ و لباس مناسب استفاده کنید.
- محیط زیست: دور انداختن باتریهای اسقاطی در محیط زیست بسیار خطرناک است و میتواند منجر به آلودگی خاک و آب شود. حتماً باتریهای اسقاطی را به مراکز بازیافت مجاز تحویل دهید.
- قوانین و مقررات: بازیافت و دفع باتریهای اسقاطی تابع قوانین و مقررات خاصی است. قبل از اقدام به بازیافت یا دفع باتری، از قوانین مربوطه در منطقه خود اطلاع حاصل کنید.
قیمت باتری اسقاط
قیمت باتری فرسوده از روی قیمت جهانی سرب محاسبه می شود. از آن جا که قیمت سرب مانند سایر فلزات هر روز در حال تغییر است، قیمت باطری فرسوده هم دائما در حال تغییر می باشد. در محاسبه روش قیمت داغی باتری به دو صورت کیلویی و آمپری عمل می شود. هرچه وزن باتری خودرو شما بیشتر باشد، قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود:
1. وزن باتری:
- باتریهای اسقاط معمولاً بر اساس وزنشان قیمتگذاری میشوند. هر چه وزن باتری بیشتر باشد، مقدار سرب و مواد قابل بازیافت آن بیشتر خواهد بود، بنابراین قیمت بالاتری دارد. معمولاً قیمت سرب در بازارهای جهانی به عنوان یکی از معیارهای قیمتگذاری در نظر گرفته میشود.
2. کیفیت و نوع باتری:
- نوع باتری (مثل باتریهای سربی-اسیدی خودرو، باتریهای الکترونیکی یا صنعتی) میتواند تأثیر زیادی بر قیمت داشته باشد. باتریهای خودرو معمولاً از سرب و اسید سولفوریک تشکیل شدهاند، و این مواد ارزش بازیافت بالایی دارند.
- همچنین، باتریهایی که آسیب کمتری دیدهاند و یا کمتر سولفاته شدهاند، ممکن است قیمت بیشتری داشته باشند.